Waarom de EU CBAM heeft ingevoerd

Het CBAM van de EU maakt deel uit van de bredere netto-klimaatambities van de EU en de Green Deal van de EU. Door een koolstofprijs op te leggen bij de invoer van bepaalde energie-intensieve goederen, wil CBAM ervoor zorgen dat ingevoerde producten onderworpen zijn aan dezelfde koolstofkosten als producten die in de EU worden geproduceerd en onderworpen zijn aan koolstofprijsstelling in het kader van het EU-emissiehandelssysteem (ETS), waardoor het speelveld voor EU- en niet-EU-producenten wordt gelijkgetrokken en schonere productiemethoden wereldwijd worden aangemoedigd.

Het primaire doel van CBAM is om koolstoflekkage te voorkomen, wat gebeurt wanneer bedrijven hun productie verplaatsen naar landen met minder strenge milieuvoorschriften, waardoor de wereldwijde klimaatdoelstellingen worden ondermijnd. Door de koolstofkosten tussen binnenlandse en geïmporteerde goederen gelijk te trekken, wil CBAM wereldwijd groenere productiepraktijken stimuleren, de ambitieuze klimaatdoelstellingen van de EU ondersteunen en een concurrentienadeel voor Europese bedrijven voorkomen.

Hoe de EU CBAM werkt

CBAM werkt door importeurs te verplichten dat zij de uitstoot rapporteren die in hun geïmporteerde CBAM-goederen zijn ingesloten. Daarna moeten zij koolstofcertificaten kopen en inleveren die overeenkomen met die uitstoot. De prijs van deze certificaten weerspiegelt de koolstofprijs die betaald zou zijn als de goederen in het kader van het EU-ETS waren geproduceerd. Dit mechanisme zorgt ervoor dat geïmporteerde producten vergelijkbare koolstofkosten dragen als de producten die in de EU worden geproduceerd, waardoor eerlijke concurrentie wordt bevorderd en emissiereducties worden aangemoedigd.

In de praktijk kent CBAM verantwoordelijkheden toe aan beide bij de handel betrokken partijen:

• EU-aangevers moeten voor elke import geïntegreerde emissies rapporteren en de aankoop en afgifte van CBAM-certificaten regelmatig beheren.
• Exploitanten van buiten de EU, of producenten, zijn verantwoordelijk voor het berekenen van de ingebedde broeikasgasemissies in hun producten en het verstrekken van deze gegevens aan EU-importeurs, geverifieerd door een geaccrediteerde derde partij (vanaf 2026).

Wanneer geverifieerde emissies niet beschikbaar zijn, moeten declaranten de door de EU verstrekte standaardwaarden gebruiken en voorzichtig instellen om nauwkeurige rapportage te stimuleren.

Wie wordt getroffen door het CBAM van de EU

Primaire betrokken groepen:

• EU-declaranten: bedrijven in de EU die onder CBAM vallende goederen importeren en moeten emissie- en aankoopcertificaten rapporteren.
• Exploitanten buiten de EU: fabrikanten buiten de EU die naar Europa exporteren. Zij moeten gecontroleerde emissiegegevens of risicobeperkte markttoegang verstrekken.

Getroffen sectoren:

• Cement
• IJzer en staal
• Aluminium
• Meststoffen
• Elektriciteit
• Waterstof

Deze sectoren zijn geselecteerd op basis van hun hoge emissie-intensiteit en het risico op koolstoflekkage en er zullen in de loop der tijd meer sectoren worden toegevoegd tot 2034.

Wettelijk bereik bijgewerkt:

In het kader van het omnibusvoorstel van de EU zijn de nalevingsdrempels verschoven van een geldwaarde naar emissievolume en producthoeveelheid. Indien goedgekeurd, zal CBAM van toepassing zijn op bedrijven die een van beide importeren:

• Meer dan 50 tonCO³ per jaar ingesloten in CBAM-goederen, of
• Meer dan 100 ton CBAM goederen per jaar

Dit vervangt de vorige drempel van € 150 in goederenwaarde. De wijziging vereenvoudigt de naleving en stelt kleinere importeurs vrij, waardoor het aantal bedrijven dat wordt getroffen met ongeveer 90% wordt verminderd, terwijl nog steeds ongeveer 99% van de emissies in het kader van CBAM wordt gedekt.

CBAM-rapportagevereisten en tijdlijn

CBAM wordt gefaseerd uitgerold om bedrijven tijd te geven om zich aan te passen aan nieuwe eisen. In elke fase worden steeds strengere verplichtingen ingevoerd op het gebied van zowel de verslaglegging als de financiële naleving.

Overgangsfase (1 oktober 2023 – 31 december 2025)

Gedurende deze periode moeten EU-importeurs (aanmelders) kwartaalverslagen indienen waarin de ingebedde broeikasgasemissies van hun geïmporteerde CBAM-goederen worden beschreven. Er zijn nog geen financiële transacties vereist, maar nauwkeurige en tijdige rapportage is verplicht.

Deze fase is bedoeld om bedrijven tijd te geven om zich voor te bereiden op de definitieve implementatie door rapportagesystemen te bouwen, leveranciers te betrekken en ervoor te zorgen dat emissiegegevens beschikbaar en verifieerbaar zijn.

Definitieve fase (vanaf 1 januari 2026)

In de definitieve fase moeten CBAM-certificaten jaarlijks worden aangeschaft en ingeleverd om de geverifieerde ingebedde emissies in geïmporteerde goederen weer te geven. Verschillende belangrijke updates zijn echter van invloed op de tijdlijn en het bereik:

• Gebruik van standaardwaarden is beperkt: vanaf juli 2024 mogen declaranten alleen standaard- of geschatte waarden gebruiken voor maximaal 20% van de totale ingebedde emissies in complexe goederen - producten die andere onder CBAM vallende goederen als inputs bevatten.

• Rapportage wordt jaarlijks: de rapportage verschuift van driemaandelijks naar jaarlijks, waarbij het eerste jaarverslag verschuldigd is:

  • 31 mei 2027, voor rapportagejaar 2026
  • 31 augustus 2027, als de voorgestelde EU-omnibusverordening wordt goedgekeurd

• Verificatie door derden is verplicht: alle emissiegegevens moeten worden geverifieerd door een onafhankelijke, geaccrediteerde derde om de nauwkeurigheid en naleving te waarborgen.

• Inlevering van certificaten kan worden vertraagd: als het voorstel van de EU Omnibus wordt goedgekeurd, begint de verplichting om CBAM-certificaten te kopen en in te leveren op 1 januari 2027, in plaats van in 2026.

• Doorlopende certificaatbalanseisen: importeurs moeten aan het einde van elk kwartaal een saldo van CBAM-certificaten handhaven dat gelijk is aan ten minste 80% van de ingebedde emissies (of 50% als Omnibus wordt goedgekeurd). Deze vereiste zorgt ervoor dat certificaten op regelmatige, driemaandelijkse basis worden aangeschaft en beheerd, wat vertragingen of het aanleggen van voorraden aan het einde van het jaar ontmoedigt.

• Uitbreidingvan het toepassingsgebied verwacht: de lijst van onder CBAM vallende goederen (gedefinieerd door GN-codes) zal in de loop der tijd toenemen, waarbij naar verwachting meer sectoren en productsoorten door de Europese Commissie worden toegevoegd.

Deze wijzigingen benadrukken de behoefte aan betrouwbare emissiegegevens, proactieve leveranciersbetrokkenheid en geïntegreerde systemen om verificatie, tracering en financiële compliance te ondersteunen.

Hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden op CBAM-compliance

De voorbereiding op CBAM gaat verder dan het controleren van wet- en regelgeving: het is een kans om waarde op lange termijn te creëren door betere data, sterkere relaties met leveranciers en versnelde decarbonisatie. Hoewel de EU een aantal termijnen heeft verlengd en het toepassingsgebied heeft beperkt tot grotere importeurs, blijft de behoefte aan actie bestaan. Om effectief door CBAM te navigeren, moeten bedrijven:

1. Reikwijdte en belangrijkheid begrijpen

Begin met het identificeren of uw organisatie goederen importeert die onder de huidige CBAM-dekking vallen - cement, ijzer en staal, aluminium, meststoffen, elektriciteit en waterstof - met meer sectoren die in de loop van de tijd moeten worden toegevoegd. Zo ja, bepaal dan of u de importdrempel overschrijdt.

2. Een wettelijke gegevensverzameling bouwen

CBAM-compliance is afhankelijk van nauwkeurige, gestandaardiseerde en controleerbare emissiegegevens. De meeste bedrijven beginnen niet vanaf nul, maar slechts weinigen hebben een volledige zichtbaarheid of consistentie tussen systemen en supply chains. Stel een dataverzameling op die gebruikmaakt van ERP-, inkoop-, logistieke en duurzaamheidssystemen om ervoor te zorgen dat je emissies bijhoudt en rapporteert op product- en verzendingsniveau. Verken de ESG Reporting Guide voor een breder kader voor het opstellen van duurzaamheidsgegevens.

3. Leveranciers betrekken en informeren

Werk samen met leveranciers om nauwkeurige gegevens over ingebedde emissies te verzamelen en de toepassing van schonere technologieën aan te moedigen.​ Leveranciers buiten de EU moeten geverifieerde, geïntegreerde emissies kunnen berekenen en delen in overeenstemming met de EU-methode. Dat betekent:

• Communiceren over het belang en de urgentie van CBAM-vereisten
• Het aanbieden van tools of ondersteuning om emissies te berekenen en te verifiëren
• Actualisering van aanbestedingsbeleid en -contracten om transparantie van emissies te vereisen

4. Investeren in automatiserings- en audittools

Handmatige rapportage kan op korte termijn volstaan, maar is niet duurzaam, vooral omdat de complexiteit van regelgeving toeneemt. Automatisering helpt fouten te minimaliseren, kosten te verlagen en te zorgen voor gereedheid voor audits. Zoek naar tools die:

• Integreren met kernbedrijfssystemen.
• Ingebouwde controleerbaarheid bieden.
• Automatisering mogelijk maken.

5. Compliance afstemmen op de decarbonisatiestrategie

CBAM is niet alleen een rapportage-uitdaging, het is een kans op decarbonisatie. Bedrijven die de ingebedde emissies in hun producten verminderen, kunnen de certificeringskosten verlagen en een concurrentievoordeel behalen op de EU-markt.

Dit is met name belangrijk voor exploitanten van buiten de EU, die het risico lopen markttoegang te verliezen als zij geen geverifieerde koolstofarme referenties kunnen leveren. Het aantonen van emissiereducties kan een onderscheidende factor worden en deuren openen voor nieuwe inkooprelaties.

6. Flexibel en op de hoogte blijven

Blijf op de hoogte van veranderende CBAM-regelgeving en pas je compliancestrategie hierop aan. Het recente EU-Omnibusvoorstel stelt aangepaste tijdlijnen, de-minimisdrempels en meer voor. Er kunnen meer wijzigingen komen, afhankelijk van de vraag of het voorstel wordt aanvaard of niet. Om de compliance te behouden, moet u op de hoogte blijven van beleidsupdates en systemen en processen en datastrategieën snel kunnen aanpassen.

Hoe SAP CBAM-compliance ondersteunt

Navigeren door CBAM gaat niet alleen over het voldoen aan de vereisten van regelgeving, het gaat erom een basis te leggen voor duurzaamheid op lange termijn, financiële verantwoording en marktconcurrentievermogen. SAP's suite van duurzaamheidstools is ontworpen om bedrijven te helpen alle drie te doen.

Of u nu een declarant bent die verantwoordelijk is voor emissierapportage of een operator die een concurrentievoordeel wil behalen door koolstofarme producten aan te bieden, SAP oplossingen helpen complexiteit te vereenvoudigen en waarde te ontsluiten in elke fase.

Voordelen voor SAP klanten

SAP heeft een sterk geïntegreerde, ERP-gerichte aanpak. Dit betekent dat klanten die SAP S/4HANA gebruiken, profiteren van bestaande stamgegevens, transactierecords en native integratie met duurzaamheidstools. Het resultaat is een veerkrachtigere compliancestrategie en lagere exploitatiekosten. SAP biedt oplossingen om het volgende te ondersteunen:

• Gestroomlijnde aanmelderrapportageSAP Green Token ondersteunt rapportage van CBAM-aanmelders door emissiedata van leveranciers vast te leggen en gestandaardiseerde, controleerbare rapportageworkflows in te schakelen. Dit helpt bedrijven om te voldoen aan EU-mandaten en tegelijkertijd sterkere, transparantere toeleveringsketens op te bouwen.
• Geautomatiseerd financieel beheer van CBAM-certificaten roadmap
  SAP Green Ledger behandelt de financiële kant van CBAM en stelt organisaties in staat om hun certificaatrepository te beheren en ervoor te zorgen dat de financiële boekhouding van CBAM is gecertificeerd volgens US GAAP en IFRS. Dit biedt duidelijkheid, controle en naleving van internationale standaarden voor financiële boekhouding, zodra deze beschikbaar zijn aan het einde van 2025.
• Decarbonisatie voor compliance en concurrentievermogen
  Applicaties als SAP Sustainability Control Tower, SAP Sustainability Footprint Management, SAP Green Ledger en SAP Sustainability Data Exchange stellen bedrijven in staat om hun CO2-uitstoot en daarmee hun CBAM-aansprakelijkheid te verminderen. Dit verlaagt de kosten van CBAM-compliance, biedt de mogelijkheid om zakelijke voordelen te halen, zoals groene premies, en positioneert exploitanten als aantrekkelijkere partners voor EU-kopers – het behouden of uitbreiden van markttoegang.

Veelgestelde vragen

SAP Sustainability klanten in actie

Lees verder